hepatit b aşısı çocuklarda hepatitler
Hepatit B AşısıViral hepatitler, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli bir toplum sağlığı sorunudur. Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalarla sarılık (hepatit) yaptığı bilinen beş virus tanımlanmıştır. Bunlar Hepatit A, B, C, D ve E viruslarıdır. Halihazırda yalnızca A ve B hepatiti için aşılar mevcuttur. Başka bir çok virusun daha sarılığa yol açabileceği hatırda tutulmalıdır (Hepatit F,G, EBV, CMV, vb).
Hepatit A ve E hafif seyirlidir, genel olarak kronikleşmediği bilinir. B, C ve D ise müzminleşebilir, hayatı tehdit edebilir. Hepatit A virus çocukluk çağındaki hepatitlerin (sarılık) başlıca nedenidir. Hepatit B infeksiyonu çocuk olguların üçte birini oluştururken, Hepatit C hemen hemen %20 oranında saptanır. Hepatit D çok nadir olarak ve Hepatit B hepatitiyle birlikte görülür. Hepatit B virus, A hepatitinden farklı olarak daha çok yakın temas, cinsel ilişki, kan yolu ve anneden bebeğine anne karnındayken geçiş biçiminde bulaşır. Hastalığın belirtileri hepatit A'ya benzer. Ancak müzminleşme görülebilir. Hastalığı geçirenlerin tam olarak iyileşememesi durumunda ömür boyu taşıyıcılık, kronik aktif hepatit adı verilen müzmin karaciğer iltihabı ve ilerde siroz ve kanser ortaya çıkabilir. Genel olarak kronikleşme olasılığı %10 kadardır. Ancak çocuklarda, özellikle anne karnındayken alınan infeksiyon durumlarında müzminleşme ve hızlı gelişen karaciğer yetersizliği daha sık olarak karşımıza çıkmaktadır.
Hastalığın başlıca kaynağı kendisinde hiçbir belirti olmayan sessiz hepatit B taşıyıcılarıdır. Eşler birbirlerine ve istemeden çocuklarına bu hastalığı bulaştırabilmektedirler. Hepatitin AIDS'ten çok daha kolay bulaştığı hatırda tutulmalı, ülkemizde hemen hemen her 10 kişiden birinin bu hastalığın taşıyıcısı olduğu bilinmeli, hastalık meydana geldiğinde tedavisinin mümkün olmadığı göz önüne alınarak Hepatit B aşısının rutin aşı takvimine dahil edilmesi olanaklar elverdiği ölçüde sağlanmalıdır. Ülkemizde ücretsiz olarak ancak bir yaş altındaki çocuklara hepatit b aşısı uygulanabilmektedir.
Hepatit B Aşısı, çocuk doğar doğmaz başlanmak koşuluyla 0. 1. 6. aylarda uygulanır. Beş senede bir tekrarlanır. Ailesinde hepatit taşıyıcısı olan bebekler 0. 1. 2. ve 12. Aylarda aşılanmalıdır. Eğer anne taşıyıcıysa bebeğine, aşıya ilaveten 0. ve 3. aylarda hepatit B'ye özgü gamma globulin (Hepatit B Hiperimmun Globulin) yapılması önerilmektedir.
Poliklinik koşullarında herhangi bir risk faktörü ve temas öyküsü olmayan çocuklara rutin aşı öncesi kan testi yaptırmaya gerek yoktur. Testin yarar/maliyet oranı düşüktür. Aşılar tamamlandıktan sonra yalnızca risk grubunda olan çocuklarda yeterli bağışıklığın oluşup oluşmadığını saptamak üzere kan testi yapılabilir. Bütün çocukların rutin olarak testten geçirilmesi gerekmez.
Hepatit B ile temastan hemen ve bir ay sonra yapılan immun globulin %75 oranında koruyuculuk sağlar. Cinsel temastan sonra ise iki hafta içinde immun globulin yapılmalıdır.
Hepatit B ülkemiz için ciddi bir sorundur. Bulaşma yollarının bilinmesi, aşı ile korunma ve temas sonrası immun globulin yapılması gibi önlemlerle hastalığın kontrol altına alınması mümkündür. Bedelinin sosyal güvenlik kurumlarınca karşılanıyor olması, hepatit B aşısının kullanımını yaygınlaştırmıştır.
Hepatit B aşısı
Günümüzde rekombinant aşılar kullanılmaktadır. Koruyuculuk yetişkinlerde %90, çocuk ve bebeklerde %95tir. Profilaksi amacıyla aşılamada doz aralıkları 0, 1 ve 6. aylar, temas sonrası aşılamada doz aralıkları 0, 1, 2 ve 12. aylardır. Her iki şema arasında koruyuculuk farkı yoktur. Genelde 3. dozdan sonra yeterli korunma sağlanmaktadır. Eğer 2. doz herhangi bir nedenle geciktirilirse, mümkün olan en kısa zamanda uygulanmalıdır. Bu gecikme primer immünizasyon sonrası antikor titrelerinde önemli bir azalmaya neden olmamaktadır.
Aynı durum üçüncü aşı için de geçerlidir. Primer aşılama 7-9 yİl korunma sağlar ve bu dönem sonunda rapel aşı yapılmalıdır. Sağlıklı infant ve erişkinlerde aşılama sonrası antikor izlemi yapmaya gerek yoktur. Ancak hemodiyaliz hastalarında aşıya bağlı immünite tam değildir. Bu hastalarda her yıl antikor titresi bakılarak düzey 10 mİÜ/ltnin altına düşünce rapel doz yapılmalıdır. HBsAg (+) anneden doğan bebeklerde aşılama serisi tamamlandıktan 1-6 ay sonra antikor titresi bakılmalı ve serokonversiyon yoksa ek doz aşı planlanmalıdır.
Taşıyıcı anneden doğan bütün bebeklere HBIG ve aşı uygulanması, taşıyıcı olmayan anneden doğan bütün çocukların aşılanması, adölesan çağda seçilmiş çocukların aşılanması ve yüksek risk grubuna giren erişkinlerin aşılanması önerilmektedir.
Hepatit B için preexposure immünizasyon uygulanması gereken durumlar şunlardır:
• Hemofilik hastalar ile kan ve ürünlerini almakta olan hastalar
• İV uyuşturucu bağımlıları
• Fahişeler ve heteroseksüel olup yakın zamanda cinsel yola bulaşan hastalık geçirmiş olanlar ve/veya son altı ay içinde birden fazla kişiyle cinsel ilişkide bulunanlar
• Cinsel olarak aktif homoseksüel erkekler
• Kronik HBV taşıyıcısı ile temas eden ev halkı
• Kronik HBV taşıyıcısı ile cinsel ilişkide bulunanlar
• HBV enfeksiyonunun endemik olduğu bir ülkede veya bölgeden HBsAg (+) olan bir çocuğu evlat edinen aile fertleri
• HBV enfeksiyonunun endemik olduğu bölgede oturan bütün çocuklar
• Mental retarde hastalar ve bunlarla ilgilenenler
• Hemodiyaliz hastaları
• Halk sağlığı ile ilgili işlerde çalışanlar
• Mesleki olarak kan ile temas riski olanlar
• Endemik bölgeye seyahat edecek olanlar
Yan etkileri:
Ağrı ve enflamasyon, hafif ateş, artralji, plazmadan elde edilen aşılarla Guillian Barre sendromu. Son yıllarda yenidoğan döneminde yapılmaya başlanan aşının bu infantlarda da yan etkilere neden olduğu rapor edilmiştir. Bunlar arasında; ateş, BOS bozuklukları, diare, döküntü, DIC, NEC, konvülziyon, apne, bradikardi, eritema multiforme sayılabilir.
Gebelik ve emzirme hepatit B aşısı için kontrendike değildir
